Superpositionalism

Superpositionalism is not a science, religion, philosophy, or art, but then again, it is.

In oude wijsheden als het Zenboeddhisme en de Bhagavad Gītā werd al gerept over kosmische energie en hoe wij één zijn met het Universum. Latere wijsbegeerten beschrijven nondualistische principes zoals de Pythagoreïsche monade. Ook in modernere spirituele en religieuze stromingen als het Christendom komen mantra's voor—zoals “God is in iedereen”—die wijzen op een dergelijke samenhang.

Bevindingen in de moderne wetenschap—en met name in de theoretische natuurkunde, oftewel de kwantummechanica—duiden steeds meer op een wereld waarin alles met elkaar verbonden is en entiteiten zich niet absoluut laten beschrijven. Denk aan kwantumverstrengeling, het onzekerheidsprincipe en superpositie. In die zin wordt het verschil tussen exacte wetenschap en spiritualiteit steeds kleiner.

Wij leven wat dat betreft in een interessante tijd. In 2012 alleen al werden:

• het bestaan van het Majorana-fermion (het subatomaire deeltje dat zijn eigen anti-deeltje is) met redelijke zekerheid aangetoond;
• het bestaan van het higgsboson (het elementaire deeltje dat alle andere deeltjes via het higgsveld van massa voorziet) met redelijke zekerheid aangetoond;
• kwantumverstrengeling over een afstand van meer dan 100 kilometer bewezen (en daarmee dat bepaalde informatieoverdracht niet wordt beperkt door de snelheid van het licht);
• het eind van de wereld in de optiek van velen voorspeld door oude beschavingen zoals de Maya's (en aangezien wij nog steeds hier zijn is de algemene consensus dat het “slechts” het begin van een nieuwe cyclus betrof).

Wellicht zijn wij nu in de gelegenheid na te denken over een werkelijkheid die fundamenteler is dan de illusie die het collectief van onze biochemische processen ons voorspiegelen (en die om bijvoorbeeld evolutionaire en cultureel-maatschappelijke redenen nuttig zijn). Een essentie die (het beeld van) ruimtetijd en het stoffelijke overstijgt.

Kurt Gödel bewees met zijn onvolledigheidsstellingen dat zelfs formele systemen—abstracte modellen die alleen in ons hoofd “bestaan” en in principe niet beperkt zouden hoeven zijn door “wetten” van de fysieke werkelijkheid—per definitie onvolledig dan wel inconsequent zijn. Het blijkt dat geen enkel systeem, fysiek of anderzijds, zich absoluut laat beschrijven.

Hier openbaart zich een paradox. Als niets absoluut is betekent dit dat ook de stelling dat niets absoluut is niet absoluut is (et cetera). De logische conclusie is dat “de dingen” waar en niet waar tegelijkertijd zijn. Zowel spirituele wegen als hedendaagse wetenschap wijzen in deze contra-intuïtieve richting.

Aangezien onze zintuiglijke waarnemingen, alsmede de modellen die wij via isomorfische processen in ons hoofd conceptualiseren zijn gebaseerd op dualistische interpretaties (context en contrast), is het lastig de Idee van het tegengestelde (nondualisme) te communiceren. Alles dat ik over de Idee dat alles Een is kan zeggen is waar en daarmee logischerwijs ook onwaar. Dit is een fundamenteel aspect van de Idee. Je zou zelfs kunnen stellen dat dit de Idee ìs.

In onze "normale" manier van zaken beschrijven (naar elkaar, maar ook voor onszelf) lijkt dit echter onzinnig. Ik zal dan ook niet verder over het onderwerk uitweiden, maar u een aantal Zen-achtige stellingen presenteren. (Klik op de S.) Sommige van de deze stellingen zullen wellicht overkomen als voor de hand liggend, anderen juist als aperte leugens en weer anderen als paradoxale onmogelijkheden.

Een gedachte-experiment is om proberen in te beelden—en vervolgens doordrongen te worden van de notie—dat ze allemaal waar (en onwaar) zijn.